Trening mentalny – czy może wpłynąć na wyniki sportowe?

Trening mentalny sportowca to proces, który pomaga maksymalizować potencjał i poprawiać wyniki sportowe. O tym, jak ważny jest to proces i konieczny, a także w jaki sposób może wpłynąć na samego sportowca, rozmawiamy z Oliwią Kurzątkowską zawodniczką na 13. Mistrzostwach Świata Karate Open Tokio 2023.

Rozumiem, że jako aktywny sportowiec zauważyłaś potrzebę wsparcia mentalnego? Kiedy i jak ta potrzeba się pojawiła?

Oliwia Kurzątkowska: Nie jestem w stanie określić, czy wystąpił jakiś jeden czynnik, bądź więcej czynników, które sprawiły, że zdecydowałam się na współpracę z psychologiem sportu. Wydaje mi się, że myśl, by spróbować pracy z psychoterapeutą, kiełkowała we mnie od dłuższego czasu. Powodowana była ciekawością, jak taka współpraca wygląda i czy odczuję zmiany po jej zakończeniu. Postanowiłam spróbować. Był to swego rodzaju impuls. Pewnego dnia, podczas wakacji, ok godz. 22 leżąc w hotelowym pokoju w Turcji, poprosiłam Paulę o współpracę. Wiedziałam, że po powrocie zacznę przygotowania do zawodów i chciałam, aby te przygotowania były jak najbardziej profesjonalne.

W czym pomógł Ci trening mentalny? Jak wyglądała praca z Paulą Laszkiewicz, psychologiem sportu?

Oliwia: Trening mentalny pomógł mi nie tylko jako sportowcowi, wiele poruszanych przez nas kwestii było uniwersalnych np. rozwiązywanie konfliktów, czy radzenie sobie z trudnymi emocjami. Na sesjach „gadanych” omawiałyśmy trapiące mnie w danym momencie kwestie, robiłyśmy karty pracy, które jeszcze bardziej rozwijały dany temat. Na samym początku współpracy określiłyśmy cele i sposoby, dzięki którym będę mogła te cele osiągnąć, i co jakiś czas wracałyśmy do nich, kontrolując jak mi idzie.

Drugi rodzaj spotkań to trening oddechowy i wizualizacja. Paula prowadziła mnie w czasie różnego rodzaju medytacji, zadawała pytania w procesie wizualizacji, po czym rozmawiałyśmy i analizowaliśmy to, jak widzę pewne rzeczy.

Ostatnim elementem naszej współpracy był stały kontakt przez SMS-y. Codziennie lub co drugi dzień dostawałam pytanie odnośnie do uprawianego przeze mnie sportu i odsyłałam odpowiedź, np. „Dlaczego uważasz, że jesteś dobrym sportowcem?”. Te wiadomości bardzo mnie motywowały do sumiennego treningu, czytając i zastanawiając się nad nimi czułam, że idę w dobrym kierunku i zyskiwałam taką „dodatkową energię”. Były również dobrym wyzwalaczem do zastanowienia się nad sobą i nad przebiegiem całej kariery sportowej. Pozwoliło mi to uświadomić sobie pewne rzeczy, które teoretycznie wiedziałam, ale odpowiednio zadane pytanie pomagało je wszystkie poukładać.

Co myślisz o potrzebie wsparcia psychicznego u innych sportowców, w innych dziedzinach? Czy trening mentalny jest dla każdego?

Oliwia: W obecnych czasach w środowiskach sportowych, ale również i wśród zwykłych ludzi, wiele mówi się o zdrowiu psychicznym. Ludzie tacy jak Mateusz Gamrot (zawodnik UFC) mówi wprost o tym, jak ważny jest dla niego taki trening. Moim zdaniem każdy mógłby wyciągnąć coś ze współpracy z terapeutą. Pozwoli to przyspieszyć rozwój takiego człowieka. Nie sądzę, że jest to jedyne rozwiązanie i że bez niego ludzie sobie nie poradzą. Wydaje mi się też, że jeśli ktoś obok analizuje twoje zachowanie razem z tobą, to szybciej dochodzi się do pewnych wniosków.

Wśród sportowców, jest takie przekonanie, że wygrywa się głową. Psychika w ogromnym stopniu oddziałuje na występy sportowców i dlatego warto o nią zadbać. Nie chcę krytykować innych zawodników i oceniać czy potrzebują wsparcia czy nie, bo każdy indywidualnie może szczerze odpowiedzieć sobie, czy potrzebuje pomocy.

Jakie były największe wyzwania podczas treningu mentalnego?

Oliwia: Trening mentalny zmuszał mnie do zagłębienia się we własne myśli, uczucia i pewne schematy. Na tej podstawie musiałam podjąć pewne decyzje i wprowadzić zmiany w swoim zachowaniu. Było to trudne, bo nikt nie lubi przyznawać się do błędu czy słabości, ale sumarycznie te rzeczy były potrzebne i dzięki współpracy zwróciły moją uwagę. Teraz jestem bardziej świadoma swoich zachowań.

Na czym się skupiałaś podczas Mistrzostw? Przybliż trochę jak wyglądają zawody na takim poziomie?

Oliwia: Podczas przygotowań do mistrzostw skupiałam się na doszlifowaniu formy, odpowiedniej regeneracji i nastawieniu. Przez najbardziej intensywny okres przygotowawczy wykonywałam 10 treningów w tygodniu, nie licząc treningów oddechu i sesji regeneracyjnych (naprzemienne prysznice, sauna, rolowanie i yoga).

Jeśli chodzi o same zawody ­­­­­_— Mistrzostwa świata Open Karate Shinkyokushin WKO — odbywały się one w Japonii w Tokio, w hali mieszczącej 10 000 osób. Pojawili się zawodnicy światowej klasy i głodni sukcesu nowicjusze. Poziom był bardzo wysoki, a zawodnicy prezentowali szeroki zasób technik, często walki kończyły się przez nokaut. To było wspaniałe doświadczenie, bo nie tylko miałam szansę wziąć udział w najbardziej prestiżowej imprezie karate na świecie, ale także poznać inną kulturę, tak odrębną od naszej.

Co powiedziałabyś osobom, które zastanawiają się nad skorzystaniem z takiej pomocy — treningu mentalnego?

Oliwia: W zmieniającym się świecie coraz więcej osób korzysta z pomocy terapeutów. Zdrowie psychiczne nareszcie zyskuje należne mu szerokie zainteresowanie, a świadomość społeczna się zwiększa. Myślę, że osoby, które nie radzą sobie z presją, mają problemy z samoakceptacją, bądź zauważają u siebie niebezpieczne schematy (i mówię tutaj o sportowcach, dla których pewność siebie ma ogromny wpływ na sukces), to rozmowa z terapeutą będzie kamieniem milowym i pozwoli na szybszy rozwój zawodnika.

Oczywiście, najprawdopodobniej z większością problemów jesteśmy w stanie sobie poradzić samodzielnie, tylko po co? Skorzystanie z pomocy da nam poczucie bezpieczeństwa, pozwoli się otworzyć i co najważniejsze — skróci okres radzenia sobie z danym problemem.

Na czym polega różnica między trenerem a psychologiem sportu? Dlaczego są potrzebne obie te osoby, aby zawodnik się rozwijał w sporcie?

Oliwia: Trener to osoba, która ma zadbać o formę fizyczną zawodnika. Oczywiście nie traktuje go jak maszynę, ale główny zakres jego działań eskaluje w zakresach fizyczności. Psycholog sportu natomiast ma zadbać o dobrostan psychiczny. Obie funkcje mają na celu doprowadzenie zawodnika do możliwie najlepszego przygotowania, a w konsekwencji świetnego występu. Współpraca między psychologiem, trenerem i zawodnikiem jest niezmiernie ważna. Obserwacje trenera na treningu powinny być omawiane z terapeutą, aby ten mógł podjąć odpowiednie kroki w rozmowie, z kolei feedback dla trenera ze strony psychologa pomaga dostosować intensywność i rodzaj aktualnych działań treningowych.

Jak widzimy, droga do sukcesu w sporcie to nie tylko wiele godzin fizycznego treningu, ale także dbałość o kondycję psychiczną. Trening mentalny, jak pokazuje historia Oliwii, może być kluczowym elementem, który pozwala sportowcom przełamać własne bariery, zrozumieć siebie i swoje potrzeby, a co za tym idzie — osiągnąć lepsze wyniki. Niezależnie od dyscypliny, poziomu zaawansowania czy indywidualnych celów, wsparcie psychologa sportowego może okazać się nieocenioną pomocą na drodze do osiągnięcia pełni możliwości.