Trening mentalny – więcej niż sportowa dyscyplina

Trening mentalny zyskuje na popularności nie tylko wśród profesjonalistów, ale i amatorów w różnych dziedzinach życia. W naszej rozmowie z Paulą Laszkiewicz, doświadczonym psychologiem sportu i psychoterapeutką w trakcie szkolenia psychoterapeutycznego, zgłębiamy tajniki tej praktyki.

Dużo się słyszy o tym, że profesjonalni zawodnicy lub tacy, którzy do tego grona aspirują, korzystają z treningu mentalnego. Wyjaśnij nam, czym tak właściwie jest ta forma zajęć?

Paula Laszkiewicz: Trening mentalny to proces rozwijania umiejętności psychicznych i emocjonalnych, które mają na celu poprawę wyników sportowych, ale też sprawdzają się i w innych dziedzinach życia. Oczywiście trening mentalny nie jest tylko dla profesjonalistów, mogą z niego korzystać również sportowcy, którzy trenują rekreacyjnie, trenerzy, rodzice i opiekunowie, a także inni działacze sportowi.

Częściej się słyszy się o profesjonalistach głównie dlatego, że psychologia sportu w Polsce nie jest jeszcze tak powszechna. Początkowo czytaliśmy o Adamie Małyszu i jego współpracy z prof. dr hab. Janem Blacharzem czy teraz o Idze Świątek i Darii Abramowicz. Oczywiście nie wszyscy, ale znaczna część zawodników sięga po pomoc psychologiczną dopiero wtedy, gdy zauważają, że już osiągnęli pewną poprzeczkę rozwoju fizycznego i czegoś nadal im brakuje, aby osiągać upragnione sukcesy. Wtedy okazuje się, że sporym procentem (mówi się nawet, że około 70%) odpowiadającym za sukces, jest właśnie głowa! Warto więc o nią zadbać nawet na samym początku sportowej drogi!

Kto potrzebuje treningu mentalnego?

Paula: Trening mentalny może być przydatny dla wielu osób, nie tylko dla sportowców. Natomiast najczęściej korzystają z niego: sportowcy zawodowi, jak i amatorzy, rodzice/opiekunowie, trenerzy czy inni działacze sportowi. Oprócz ludzi ze świata sportu, często z takiej pomocy korzystają również muzycy, aktorzy, działacze biznesowi, osoby związane z edukacją, wojskowi lub ratownicy.

Praca i efekty – ile czasu należy poświęcić problemowi sfery mentalnej, żeby osiągnąć oczekiwany efekt? Co w momencie, kiedy praca nie przynosi rezultatów?

Paula: Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie ma. Odpowiem więc jednym z moich ulubionych stwierdzeń: „to zależy”. Wszystko uwarunkowane jest tym, z czym przychodzi dana osoba, z jakimi trudnościami się mierzy i czy są one już znane. Czasem możemy tylko czuć, że coś się dzieje, ale jeszcze nie wiemy, co dokładnie. Wiele zależy od indywidualnych cech, motywacji i podejścia osoby zgłaszającej się do psychologa sportu. Praca nad mową wewnętrzną lub zmniejszeniem odczuwanego stresu (przy pomocy ćwiczeń relaksacyjnych) zaczynają przynosić efekty po kilku tygodniach. Natomiast głębsze trudności, np. dotyczące przekonań, będą wymagały cięższej i dłuższej pracy.

Jeśli praca nie przynosi wyczekiwanych efektów, warto zastanowić się nad kilkoma kwestiami:

• Czy postawione cele są realistyczne? Czasami oczekiwania mogą być zbyt wysokie w danym czasie lub niewłaściwie sformułowane.
• Czy techniki są odpowiednie? Nie wszystkie techniki działają na każdego tak samo, ważne aby były dostosowane do indywidualnych potrzeb i zasobów.
• Czy jest wystarczające zaangażowanie, gdyż to zaangażowanie, ciężka praca, systematyczność i cierpliwość są niezbędne, by trening mentalny zaczął przynosić efekty.
• Czy jest wsparcie ze strony trenera, rodziny i przyjaciół? Może to być kluczowe do osiągania sukcesów.

Na sukces w sporcie składa się pięć najważniejszych elementów treningu: przygotowanie fizyczne, technika, taktyka, psychika oraz styl życia.

Co należy do kompetencji i pracy psychologa sportu/trenera mentalnego, a co już do pracy terapeutycznej? Jak to rozpoznać?

Paula: Każdy psycholog sportu może być trenerem mentalnym, natomiast nie każdy trener mentalny jest psychologiem. Tym pierwszym jest osoba po ukończonych studiach magisterskich wraz ze skończonymi studiami podyplomowymi z psychologii sportu, natomiast trenerem może nazywać się już po ukończonym krótkim kursie z technik mentalnych. Aby więc praca była jak najbardziej rzetelna i efektywna ważne jest, by sprawdzać kompetencje specjalisty, do którego się wybieramy.

Skupię się także na różnicy między rolą psychologa, a pracą terapeutyczną. Otóż psycholog jest w stanie pracować nad takimi obszarami jak: prawidłowe wyznaczanie celów, radzenie sobie ze stresem, regulacja emocji, koncentracja uwagi, powrót do sportu po odbytych kontuzjach, motywacja, relaksacja, wizualizacja itp.

Natomiast praca terapeutyczna zajmuje się głębszymi problemami emocjonalnymi i psychicznymi, które mogą wpływać na zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie danej osoby. Psychoterapeuta to taka osoba, która jest w trakcie procesu certyfikacji (i też to zaznacza) lub jest już certyfikowana, wcześniej ukończywszy studia magisterskie z psychologii.

Przykład: jeżeli zawodnik ma trudności z radzeniem sobie ze stresem związanym z zawodami sportowymi, psycholog sportu może być tutaj odpowiedni. Jeśli jednak osoba ma trudności z radzeniem sobie z emocjami na co dzień lub ma problemy związane z traumą, depresją czy lękiem, to należy się udać do terapeuty.

Na czym polega różnica między trenerem a psychologiem? Dlaczego są potrzebne obie te osoby, aby zawodnik się rozwijał w sporcie?

Paula: Trener i psycholog sportowy pełnią różne, ale komplementarne role w rozwoju sportowca. Trener skupia się na rozwijaniu umiejętności fizycznych i technicznych sportowca. Natomiast psycholog sportowy skupia się na aspektach mentalnych i emocjonalnych zawodnika. Psycholog ma odpowiednie narzędzia, które są wspierane strategicznymi metodologiami analitycznymi. Obie te role są niezbędne do pełnego rozwoju sportowca i połączone pomagają sportowcowi rozwinąć własny potencjał!